Stres, öksürme, gülme, hapşırma veya egzersiz yaparken idrar kaçırma sorunu yaşayan kadınlar…
İSTEMSİZ İDRAR KAÇIRMA (ÜRİNER İNKONTİNANS)
İstemsiz idrar kaçırma olarak tanımlanan üriner inkontinans, aslında zaman zaman sağlıklı kadınlarda da görülebilen bir durumdur. Tekrarlaması halinde kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilediği ve özgüvenini azalttığı için mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Her dört kadından biri, idrar kesesi veya pelvik taban dediğimiz karın alt bölgesindeki kas ve organlarla ilgili sorunlardan yakınır. Eğer ‘idrarımı tutamıyorum,’ ‘sokağa çıkmaktan korkuyorum,’ ‘ne zaman öksürsem, ağır bir şey kaldırsam çamaşırım ıslanıyor’ diyorsanız, bunun bir kader olmadığını ve tedavisinin mümkün olduğunu bilmelisiniz. Birçok kadın, belki de bir çözüm olmadığını düşündüğü için yardım almak yerine bu şikayetine katlanmayı tercih eder. Günümüzde kalıcı ve etkili tedavi yöntemlerinin olması, idrar kaçırma problemini gizlenen, kabullenilen bir tabu olmaktan çıkarmıştır.
İDRAR KAÇIRMA NEDENLERİ NELERDİR?
- Yaş: Her yaşta görülebilse de, eşlik eden faktörlere bağlı olarak daha çok ileri yaştaki kadınlarda risk artar.
- Menopoz: Östrojen eksikliğine bağlı olarak menopoz döneminde risk artar.
- Gebelik: Daha sıklıkla vajinal yolla doğum yapan kadınlarda görülse de, sezaryenle doğum yapan kadınlarda da görülebilmektedir.
- Genç yaşta doğum yapmış olmak.
- Çok sayıda doğum yapmış olmak.
- Zor ve müdahaleli doğumlar yapmış olmak.
- Pelvik taban kaslarının zayıflığına neden olan hastalıklar.
- İdrar yolu enfeksiyonları.
- Genetik yatkınlık.
- Obezite.
- Sigara.
- Alkol.
- Geçirilmiş ameliyatlar: Rahim alınma ameliyatı (histerektomi) öyküsü.
- Çeşitli hastalıklar: İnme, diyabet (şeker hastalığı), nörolojik hastalıklar.
- Bazı ilaçlar.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Bez kullanmadan sokağa çıkamama, kötü koku sebebiyle utanma, cinsel ilişkide idrar kaçırma korkusuyla cinsel ilişkiden kaçınma sonucu yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bu durum, sanılanın aksine sadece ileri yaşlardaki kadınların problemi değildir. Genellikle fazla sayıda ve zor doğum yapmış kişilerde görülse de, normal vajinal doğum yapmamış veya sezaryen doğum yapmış kişilerde de görülebilir. Doğumlar, geçirilen operasyonlar, yaşa bağlı pelvik taban kas ve bağ dokusunun gevşemesi, sık geçirilen enfeksiyonlar, obezite, diyabet gibi kronik hastalıklar ve kullanılan bazı ilaçlar idrar kaçırmaya neden olabilir.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
- Detaylı sorgulama yapılmalı. (Hastaya teşhis koyma amaçlı olarak doktor tarafından sorulan sorular)
- Sigara içiyor musunuz?
- Alkol kullanıyor musunuz?
- Günde ne kadar sıvı tüketiyorsunuz?
- Akşam ne kadar sıvı tüketiyorsunuz?
- Kullandığınız ilaçlar var mı? (Bazı ilaçlar öksürüğe; bazıları kasları fazla kasarak idrar yapmada zorluğa; bazıları da çeşitli mekanizmalarla dolaylı yoldan idrar kaçırmaya neden olabilir.)
- Hiç gebe kaldınız mı? Doğum şekliniz nedir?
- Menopoza girdiniz mi?
- Hiç ameliyat oldunuz mu?
- Gülerken veya öksürürken idrar kaçırdığınız oluyor mu?
- Tuvalete yetişemediğiniz oluyor mu?
- Tuvaletinizi yaptıktan sonra idrar torbanızın boşalmadığını hissediyor musunuz?
- Fizik muayene.
- Ultrasonografi.
- İşeme günlüğü: Hastalarımızdan bir sonraki muayeneye kadar ne zaman ve ne sıklıkta tuvalete gittiğini, günde ne kadar sıvı tükettiklerini ve tuvalette ne kadar idrar yaptığını kaydetmelerini istiyoruz.
- İdrar tahlili ve idrar kültürü: İdrar yollarında olabilecek bir enfeksiyon, idrar kaçırma belirtilerini taklit ederek yanılmamıza neden olabilir.
- İşeme sonrası kalan idrar volümü tespiti: İdrar torbasının tam olarak boşaltılamaması da idrar kaçırmaya yol açabilir. Bir kateter (idrar sondası) yardımıyla veya ultrasonografi ile kalan idrar miktarı ölçülebilir.
- Ürodinamik testler.
İDRAR KAÇIRMA TİPLERİ NELERDİR?
İdrar kaçırmanın birkaç tipi vardır. Hastanın nasıl ve ne zaman idrar kaçırdığı önemlidir.
- Stres tipi idrar kaçırma (SUI): Öksürme, hapşırma, egzersiz veya ağır kaldırma sonrası karın içi ve idrar kesesindeki basınç artar ve idrar torbasındaki kaslar bu artışa dayanamaz, idrar kaçışı meydana gelir. Genellikle zayıf mesane desteği veya idrar tutmaya yardımcı kaslardaki hasar sonucu ortaya çıkar.
- Sıkışma tipi – urge idrar kaçırma (UUI): Normalde idrar yapmak istediğimizde aktif olması gereken bazı mesane kaslarının beklenmedik zamanlarda kasılmasıyla aniden idrara gitme ihtiyacı hissedilmesi ve çoğu zaman tuvalete yetişemeden idrar kaçırılması durumudur.
- Overflow (taşma) tipi idrar kaçırma: İdrar kesesinin zayıflığı veya herhangi bir nedenden dolayı idrarın mesaneden dışarıya normal akışını engelleyecek şekilde tıkanması sonucu ortaya çıkar.
Hastalar, önce idrar keseleri dolu iken jinekolojik muayene masasına alınarak muayene esnasında öksürmeleri veya ıkınmaları istenir; böylelikle idrar kaçırmalarının tipi tespit edilir. Vajinal muayene ve pelvik taban ultrasonografisi ile sarkmanın derecesi kontrol edilir. İşeme sonrası kalan idrar volümü bir kateter (idrar sondası) yardımıyla veya ultrasonografi ile ölçülüp hastanın idrar kesesini tam olarak boşaltıp boşaltamadığına bakılır. Tüm bu muayeneler sonrasında hastanın hangi tip idrar kaçırma hastalığına sahip olduğu anlaşılır ve uygulanacak tedavi tespit edilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İlaç kullanımına başlamadan veya ameliyat kararı vermeden önce hastaların yaşam tarzlarında değişiklik yapmaları gerekmektedir. Fazla kiloları vermek, gece sıvı alımını özellikle çay ve kahve tüketimini kısıtlamak ve kabız olmalarına sebep olacak yiyeceklerden uzak durmalarını istiyoruz. Kilo verip düzenli bir bağırsak alışkanlığına sahip olan hastalarımız şikayetlerinde düzelme gözlemleyebilirler. Düzenli olarak spor yapılmalı ve idrar torbası ile pelvik taban kaslarını güçlendirecek Kegel egzersizleri yapılmalıdır.
KEGEL EGZERSİZLERİ NASIL YAPILIR?
Egzersize başlamadan önce pelvik taban ve kasların ne olduğu bilinmelidir. Pelvik taban kaslarını bulmak için, tuvalete oturur pozisyonda idrar yaparken göbek deliğinin altındaki kasları sıkın ve tutmaya çalışın. İdrarınızı durdurduğunuzda hissettiğiniz kas, pelvik taban kasıdır ve onları kontrol etmeye başlayabilirsiniz. Kegel egzersizlerini herhangi bir pozisyonda yapmaya başlayabilirsiniz. Pelvik taban kaslarınızı sıkınız, kasılmayı beş saniye tutunuz ve ardından beş saniye rahatlayınız. Üst üste dört veya beş defa deneyiniz. Kasları, bir seferde 10 saniye boyunca kasılmış halde tutmaya çalışınız, kasılmalar arasında 10 saniye boyunca gevşetiniz. En iyi sonuçlar için, sadece pelvik taban kaslarınızı sıkmaya odaklanınız. Karnınızdaki, bacaklarınızdaki veya kalçadaki kasları germemeye dikkat ediniz. Nefesinizi tutmaktan kaçınınız. Bunun yerine, egzersizler sırasında özgürce nefes alınız. Egzersizi 3 kez tekrarlayınız. Kegel egzersizlerini günün her saatinde yemek yaparken veya TV izlerken yapabilirsiniz. Sadece dikkat etmeniz gereken idrarı boşaltırken kasları kasmak için Kegel yapmamalısınız. İdrar torbasını boşaltırken Kegel egzersizi yapmak, idrar torbasının tam boşalmamasına neden olduğu için geride idrar kalabilir ve idrar yolları enfeksiyonu riski artabilir.
İdrar kaçırmanın tipine ve şiddetine göre tedavi seçenekleri belirlenmektedir. Çoğunlukla yaşam tarzı değişikliği ve Kegel egzersizlerine ek olarak ilaç ya da cerrahi tedaviler uygulanabilir.
- İlaç tedavisi: Sıkışma tipi idrar kaçırması olan hastalar, kaçırmanın şiddeti ve sebebine bağlı olarak antikolinerjik grubu bazı ilaçlardan fayda görebilirler. Bu ilaçlar hap şeklinde kullanılabildiği gibi, yama denilen yapışkanlı bant şeklinde de kullanılabilir.
- Sıkışma tipi idrar kaçırma için alternatif tedaviler: Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavileri her zaman olumlu sonuç vermeyebilir. Bu durumlarda alternatif tedavi yöntemleri de mevcuttur.
- Bu yöntemler:
- İdrar torbasına Botox uygulaması.
- Sinir uyarılması (nöromodülasyon).
- Bu yöntemler:
- Cerrahi tedavi:
- Kolposüspansiyon (retropubik üretropeksi).
- Pubovajinal sling (üretropeksi).
- Minimal invaziv sling (TOT, TVT).
- Periüretral ve transüretral enjeksiyonlar.
- Yapay sfinkter.
Transvajinal tape (TVT) ve transobturator tape (TOT) gibi, idrar kesesinin taban kısmının sentetik bir bantla desteklenmesi, idrar kaçırma tedavisinde etkili operasyon tekniklerindendir. Vajinal yoldan, fazla bir kanama olmadan ve çok küçük kesilerle bu operasyonlar gerçekleştirilebilir. Gevşemiş bağlar kuvvetlendirilir, gerekliyse örgü materyalleri ile sarkan dokular normal pozisyonuna gelecek şekilde asılır. Bu ameliyatlar sonrasında hastalar kısa sürede normal yaşamlarına kavuşur.
Vajinal yolla uygulanan cerrahi tedavilerin avantajları:
- Yüksek başarı oranı.
- Daha az ağrı.
- Küçük ameliyat izi.
- Kısa sürede (genellikle 1 gece) hastaneden taburcu olma.
- Günlük hayata hızlı dönüş.
- Karında herhangi bir kesi olmaksızın doğal yol olan vajinadan girişim.
Laparoskopik (kapalı yolla) yapılan askı yöntemleri:
Karın bölgesinde 0.5-1 cm’lik küçük kesilerden, karın içini görüntülemek için laparoskop denilen kameralı özel aletler girilerek kapalı yöntemle yapılan ameliyatlardır. İdrar kesesi boynu çeşitli yöntemlerle yukarıya asılır. Açık ameliyatlara göre, ameliyat sonrası daha az ağrı olması, hastanede kalış süresinin kısalığı, daha küçük kesiler yapılması ve günlük hayata dönüşün daha kısa sürede olması gibi önemli avantajları vardır.
İDRAR KAÇIRMA İLE NASIL BAŞA ÇIKABİLİRİM?
İdrar kaçırmak, yaşam kalitenizi ve sosyal hayatınızı etkileyebilen, depresyona ve özgüven kaybına neden olabilen, cinsel hayatta performans kaybına yol açabilen ve partnerinizle ilişkinizi etkileyebilen bir durum olabilir. Unutmayın ki tedavisi olan bir rahatsızlığınız var. Biz doktorlarınız olarak her zaman yanınızdayız. Önemli olan kendinizi iyi hissetmeniz ve özel hissetmenizdir.
Tüm kadınlarımız bizim için çok özel…
